Ik las een mooi artikel in het NRC van het weekend geschreven door Geert Mak (https://www.nrc.nl/nieuws/2022/03/18/europa-is-geen-zelfmoordbrigade-maar-ook-geen-kruidenier-a4102851#/ochtend/2022/03/19/#204 voor degene die toegang hebben). Het ging over de oorlog in Oekraïne en de houding van het Westen. Een strijd voert tussen het hart en het verstand.
Ons gevoel (of in ieder geval een gevoel van vele) die zegt dat we moeten ingrijpen, als NAVO een no-fly zone moeten afdwingen of wellicht met een humanitaire missie Oekraïne te hulp moeten schieten, maar aan de andere kant ons verstand die zegt dat dan de oorlog kan escaleren en zich uitbreidt in Europa en verder.
Geert Mak schrijft “De Duitsers spreken wel van Gesinnungsethik, beslissingen waarbij de eigen moraal en emoties de boventoon voeren, en van Verantwortungsethik, beslissingen waarbij vooral gelet wordt op de gevolgen en het eindresultaat. Dat dilemma speelt nu overal. Wie enkel denkt vanuit de heldenrol zal gemakkelijk verleid worden tot standpunten die ‘goed’ voelen, maar die gegarandeerd desastreus uitpakken. Bijvoorbeeld het uitroepen van een no-flyzone of het Poolse plan voor een NAVO-interventie, verpakt als humanitaire missie. Wie, aan de andere kant, enkel denkt vanuit de Verantwortungsethik zal nooit iets begrijpen van de ontembare moed waarmee het Oekraïense volk vecht voor zijn en onze vrijheid. Wie zo denkt zal grootse perspectieven, zoals een EU-kandidatuur, tot het einde der tijden in het Brusselse bos laten verdwijnen. Dat mag evenmin gebeuren. Oekraïne verdient, na alles wat er is gebeurd, een gebaar, een duidelijk en reëel vooruitzicht. Nee, de Europese Unie is geen zelfmoordbrigade. Maar het is ook geen kruidenierswinkel.”
De begrippen Gesinnungsethik en Verantwortungsethik zijn geïntroduceerd door Max Weber in 1919 waarbij bij Gesinningsethik het moreel handelen centraal staat ongeacht de consequenties (absolute normen) en aan de andere kant de Verantwortungsethik waarbij de consequenties juist centraal staan.
Betrekken we dit op ethics & compliance, dan zien we dat gedragscodes meestal gebaseerd op waarden, het juiste doen, respectvol met elkaar omgaan, eerlijk handelen en gelijkwaardigheid – gelijke kansen voor leveranciers, klanten en werknemers. In hoeverre wegen consequenties van het handelen naar deze waarden mee op de uiteindelijke besluitvorming?
